Predom Zelmer – wiatr z obu stron
Przejeżdżając niedawno ulicą Waszyngtona, w Warszawie, w stronę ronda Wiatraczna, gdzie stroi legendarny Universam Grochów, zobaczyłem blaszany pawilon Kamionek. Na nim cudo: neon firmy Predom. Okazało się, że mieści się tam siedziba firmy, której zawdzięczamy legendarne urządzenia w stylu mikserów czy odkurzaczy. Jeden z nich to nasz nowy bohater.
Wyprodukowane w roku moich urodzin,1978, urządzenie dostaliśmy od przyjaciół. W pełni sprawne z wieloma wygodnymi końcówkami. Ten egzemplarz jest wyjątkowy, ze względu na specyficzne zakończenie wylotu powietrza. Nie wszystkie takie miały. Dzięki niemu odkurzacz mógł służyć nie tylko do odkurzania, ale też jako suszarka.
Zelmer wyprodukował wiele kultowych odkurzaczy, wystarczy wspomnieć chociażby serie Alfa czy Gamma. Rzeszowska firma powstała przed II wojną światową na terenach Wytwórni Kuchni Polowych i Sprzętu Wojskowego Mars. W 1951 roku powstała Rzeszowska Fabryka Rowerów i Wózków Dziecinnych, która dwa lata później zmieniła nazwę na Rzeszowska Fabryka Sprzętu Gospodarskiego. Od 1967 funkcjonuje jako Zelmer. A skąd Predom? Pod tą nazwą funkcjonowało w PRLu Zjednoczenie Przemysłu Zmechanizowanego Sprzętu Domowego, do którego należał Zelmer.
Udało nam się znaleźć reklamy z urządzeniami Zelmer w roli głównej:
W książce „Popkultura w PRLu” jest też fotografia przedstawiająca produkty marki Zelmer z cenami:
A na koniec zapewne zauroczony odkurzaczem Zelmer Adam Słodowy i jego sposób na domowy odkurzacz w książce „Lubię Majsterkować” z 1984 roku. W tekście Słodowy zdradza, że w programie telewizyjnym „Zrób to sam” pokazywał jak działa taki odkurzacz. Jest on zasilany bateryjką do latarki elektrycznej:
Bufet PRL 
Teraz to już czekam na to, kiedy kupicie sobie malucha.
Te wloty powietrza były prawdopodobnie dołączane do wszystkich „jamników”, które posiadały ten wylot powietrza. To tylko taka wkładana końcówka, która ma kierować strumień powietrza do góry, aby nie unosić kurzu z podłogi (zjawisko obserowowane przy odkurzaniu np. parkietów). Te końcówki po prostu często ginęły przy używaniu wylotu powietrza, a także przeszkadzały w postawieniu odkurzacza „na sztorc”, jak najczęściej przechowywano te odkurzacze w szafach, skrytkach, za drzwiami pokoju czy za zasłoną. Swoją drogą, aż dziw, że żaden współczesny producent nie produkuje takich odkurzaczy, właśnie ze względu na to że zajmują one mało miejsca, jeśli postawi się je na pokrywie wylotowej.
Późniejsze modele „jamników” nie posiadały już takiego wylotu powietrza. Należą do nich typy 338 (w którym można było wykorzystać wylot, ale dopiero po zdjęciu kratki osłonowej) i rzadkie typy „jamników ze zwijaczami”: 168 z lat 70-tych i 268, który opracowano w 1987 roku. Istniały też większe odkurzacze, które mogły wykorzystywać powietrze wychodzące. Np typ 100, do którego na początku lat 80-tych montowano specjalny mechanizm sterujący strumieniem powietrza. Ów mechanizm jest nawet opisany przez biuro patentowe PRL i dostępne gdzieś Internecie.
Do wyposażenia odkurzaczy Zelmer, które wykorzystywały powietrze wychodzące należały: czyszczarka do dywanów, rozpylacz cieczy i pistolet lakierniczy produkcji Domgos’u.
Odkurzacze w metalowych obudowach były produkowane w Zelmerze do 2001 roku. Ostatnie modele to 338 i 455.
Słodowy w swoim programie telewizyjnym miał specjalny model odkurzacza, zrobiony dokładnie z takiego jamnika, taki obcięty a’la przekrój, aby pokazać co jest w środku. Podobnie jak w odcinku o automatach miał pralkę automatyczną Predom Polar PS 663 BIO, z wyciętymi ściankami bocznymi. Nawet ją włączał i pokazywał pracę silnika, bębna i pompy spustowej. Coś pięknego.
Dzięki wielkie za ten piękny komentarz!